Η ανάπτυξη είναι βραδεία τόσο στις προηγμένες, όσο και στις αναδυόμενες οικονομίες

Σύμφωνα με την ενδιάμεση οικονομική έκθεση για την παγκόσμια οικονομία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης-ΟΟΣΑ (OECD Interim Economic Outlook, September 2018), ο ρυθμός μεταβολής του παγκόσμιου ΑΕΠ παρέμεινε σταθερός περί το 3,7% στο πρώτο εξάμηνο του 2018. Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο διεθνής οργανισμός, υπάρχουν ενδείξεις ότι η οικονομική μεγέθυνση μπορεί να έχει προσεγγίσει το μέγιστο δυνατό επίπεδο. Οι διαφορές μεταξύ των χωρών και των επιμέρους οικονομικών κλάδων, έχουν αρχίσει να γίνονται πλέον εμφανείς, εν αντιθέσει με την επέκταση της οικονομικής δραστηριότητας που είχε παρατηρηθεί στο δεύτερο εξάμηνο του 2017. Η αύξηση των επενδύσεων και της εμπορικής δραστηριότητας είναι ηπιότερη των προσδοκιών, ενώ τα στοιχεία των επιχειρηματικών ερευνών φανερώνουν, ότι η ανάπτυξη είναι βραδεία τόσο στις προηγμένες, όσο και στις αναδυόμενες οικονομίες.

 
Η ένταση στις εμπορικές σχέσεις και η αυξημένη αβεβαιότητα για την εμπορική πολιτική που θα ακολουθήσουν ορισμένα κράτη, έχουν οδηγήσει στην επιβράδυνση της αναπτύξεως του παγκοσμίου εμπορίου. Ειδικότερα, η αύξηση του όγκου του παγκόσμιου εμπορίου υποχώρησε περί το 3% το πρώτο εξάμηνο του 2018, από 5% που ήταν το 2017. Τα πρόσφατα περιοριστικά μέτρα που ήδη έχουν υιοθετήσει στην εμπορική τους πολιτική ορισμένα κράτη, έχουν επηρεάσει σημαντικά τις εμπορικές ροές και τα επίπεδα τιμών σε συγκεκριμένους κλάδους. Οι αλλαγές στις ασκούμενες εμπορικές πολιτικές  επιδρούν αρνητικά στο επιχειρηματικό κλίμα και τα επενδυτικά σχέδια, αντανακλώντας την αβεβαιότητα για ενδεχόμενη διακοπή των αλυσίδων εφοδιασμού και τον κίνδυνο κλιμακώσεως των εμπορικών περιορισμών, γεγονός που θα μπορούσε να προκαλέσει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στις παγκόσμιες επενδύσεις, στις θέσεις εργασίας και στο βιοτικό επίπεδο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, η δημοσιονομική χαλάρωση έχει συμβάλει στην τόνωση της βραχυπρόθεσμης οικονομικής αναπτύξεως στις ΗΠΑ και σε ορισμένες άλλες οικονομίες, ενώ η επιβράδυνση της οικονομικής αναπτύξεως στην Ευρώπη διήρκεσε περισσότερο από το αναμενόμενο, εξαιτίας της ασθενέστερης εξωτερικής ζητήσεως. Στις  αναδυόμενες οικονομίες, χώρες με μακροοικονομικές και χρηματοοικονομικές αδυναμίες αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις προσαρμογής, λόγω των αυξημένων πιέσεων στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Πολλά κράτη που παράγουν πετρέλαιο επωφελούνται από την άνοδο των τιμών, ωστόσο η εξέλιξη αυτή έχει αρχίσει να ωθεί σε υψηλότερα επίπεδα τον παγκόσμιο πληθωρισμό.

Η συνεχιζόμενη άνοδος των επιτοκίων στις ΗΠΑ με τη συνακόλουθη ανατίμηση του δολαρίου και η αποφυγή αναλήψεως μεγάλου επενδυτικού κινδύνου, έχουν συμβάλει σε σημαντικές υποτιμήσεις των εθνικών νομισμάτων αρκετών αναδυόμενων οικονομιών. Οι χώρες με μεγάλα εξωτερικά ελλείμματα ή υψηλό χρέος σε ξένο νόμισμα έχουν υποστεί σημαντικές πιέσεις (Αργεντινή, Τουρκία). Τα βασικά επιτόκια έχουν αυξηθεί σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένου της Ινδίας, της Ινδονησίας και της Ρωσίας, ενώ οι υποτιμήσεις των εθνικών τους νομισμάτων έχουν ενισχύσει περαιτέρω τις πληθωριστικές πιέσεις. Ωστόσο, τα οικονομικά μέτρα που απαιτούνται για την αποκατάσταση της σταθερότητας στην Αργεντινή και στην Τουρκία είναι πιθανό να συνεπάγονται σημαντική μείωση της εγχώριας ζητήσεως.

Η εξάπλωση μιας ευρύτερης οικονομικής κρίσεως σε όλες τις οικονομίες των αναδυόμενων οικονομιών,  όπως παρατηρήθηκε σε παρόμοιες καταστάσεις στα τέλη της δεκαετίας του 1990, έχει αποφευχθεί μέχρι στιγμής. Πολλές αναδυόμενες οικονομίες είναι πλέον λιγότερο ευάλωτες από ότι ήταν εκείνη την περίοδο, παρουσιάζουν βελτιωμένα εγχώρια μακροοικονομικά θεμελιώδη στοιχεία, συμπεριλαμβανομένου του χαμηλότερου πληθωρισμού, ενισχυμένων θεσμών, πιο ευέλικτων συναλλαγματικών ρυθμίσεων και υψηλότερων συναλλαγματικών αποθεμάτων. Παρ’ όλα αυτά, εξακολουθούν να υφίστανται κίνδυνοι κλιμάκωσης των εντάσεων και ευρύτερης χειροτέρευσης του επενδυτικού κλίματος. Μια ταχύτερη από την αναμενόμενη εξομάλυνση της νομισματικής πολιτικής στις προηγμένες οικονομίες θα μπορούσε να προκαλέσει έναν περαιτέρω γύρο εκροών κεφαλαίων και αναπροσαρμογής των περιουσιακών στοιχείων στις χρηματοπιστωτικές αγορές των εν λόγω οικονομιών.

Ο ΟΟΣΑ επισημαίνει ότι, η ισχυρή αύξηση της απασχολήσεως συνεχίσθηκε στις προηγμένες οικονομίες, ενώ το ποσοστό ανεργίας στα κράτη-μέλη του διαμορφώθηκε στο 5,3%. Ωστόσο, η αύξηση των μισθών παραμένει μέτρια, δημιουργώντας αβεβαιότητα σχετικά με την έκταση της πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας σε πολλές οικονομίες, ενώ παράλληλα συμβάλλει στην ασθενή αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών που παρατηρείται σε πολλές οικονομίες, ιδιαίτερα των νοικοκυριών χαμηλού εισοδήματος.

Ο ρυθμός αυξήσεως του παγκόσμιου ΑΕΠ αναμένεται να διαμορφωθεί στο 3,7% το 2018 και το 2019 περίπου κατά 0,25 της εκατοστιαίας μονάδας χαμηλότερος από τον προβλεπόμενο, με αναθεωρήσεις προς τα κάτω για τις περισσότερες οικονομίες της ομάδας των κρατών του G20 (Πίνακας 1).

Η κλιμάκωση των εμπορικών εντάσεων, η επιδείνωση του κλίματος επενδυτικής εμπιστοσύνης και η αυξημένη αβεβαιότητα, είναι πιθανό να επηρεάσουν την εμπορική δραστηριότητα και τις επενδύσεις, με αρνητικές επιπτώσεις στις μεσοπρόθεσμες προοπτικές αναπτύξεως. Οι προοπτικές αναπτύξεως προβλέπονται ασθενέστερες στις οικονομίες των αναδυόμενων οικονομιών, ιδίως εκείνων που αντιμετωπίζουν σημαντικές πιέσεις στις χρηματοπιστωτικές τους αγορές και αβεβαιότητα σχετικά με το μελλοντικό ρυθμό υλοποιήσεως των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων.

Πηγή:  Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων της Διευθύνσεως Οικονομικών Μελετών της Alpha Bank