Οι εμπορικές διαμάχες τραυματίζουν την επιχειρηματική εμπιστοσύνη

Οι συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις των Ηνωμένων Πολιτειών με την Κίνα για την επίλυση των εμπορικών τους διαφορών, έχουν αρχίσει να τραυματίζουν την επιχειρηματική εμπιστοσύνη διεθνώς ενώ η επιβολή προστατευτικών δασμών οδηγεί σε αλλαγή των υφιστάμενων σχέσεων στις διεθνείς αλυσίδες εφοδιασμού. Η επιχειρηματική στασιμότητα όπως αποτυπώνεται στους δείκτες υπεύθυνων προμηθειών (ΡΜΙ) έχει αρχίσει να θέτει σε κίνδυνο την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη. Οι επιχειρήσεις τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες, όσο και στην Κίνα, επιθυμούν την επίτευξη μιας συμφωνίας το συντομότερο δυνατόν, καθώς θα συμβάλει στον καθορισμό των νέων κανόνων στο παγκόσμιο εμπόριο και παράλληλα θα θέσει τις βάσεις για την ανάληψη νέων επενδυτικών πρωτοβουλιών. Η αβεβαιότητα που έχει προξενήσει η εμπορική διαμάχη Ηνωμένων Πολιτειών και Κίνας έχει συμβάλει στην επιβράδυνση της αμερικανικής οικονομίας, γεγονός που σταδιακά αποτυπώνεται στην καμπύλη αποδόσεων (yield curve) των κρατικών χρεογράφων των ΗΠΑ.

 
Η ανεστραμμένη καμπύλη αποδόσεων κρατικών χρεογράφων στις ΗΠΑ

Η καμπύλη αποδόσεων των κρατικών χρεογράφων, αποτελεί μια γραφική απεικόνιση της υπάρχουσας σχέσης μεταξύ βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων επιτοκίων. Συγκεκριμένα, η καμπύλη αποδόσεων καταγράφει τις αποδόσεις στα κρατικά γραμμάτια (βραχυπρόθεσμες τοποθετήσεις) και στα κρατικά ομόλογα (μακροπρόθεσμες τοποθετήσεις) σε χρονικές περιόδους που ξεκινούν από τον ένα μήνα και φθάνουν μέχρι τα 30 έτη. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια προσδιορίζονται βάσει του επιτοκίου που καθορίζει η Ομοσπονδιακή Τράπεζα (Fed) ενώ τα μακροπρόθεσμα επιτόκια καθορίζονται κατά το πλείστον από τις δυνάμεις της προσφοράς και της ζήτησης κεφαλαίου. Η εξέταση διαφορετικών χρονικών σημείων της καμπύλης αποκαλύπτει τις προσδοκίες της αγοράς σχετικά με τη μελλοντική πορεία των επιτοκίων και γενικότερα την πορεία της οικονομίας. Υπό κανονικές συνθήκες, οι τοποθετήσεις σε μακροπρόθεσμες περιόδους είναι πιο επικερδείς έναντι των βραχυπροθέσμων, με την λογική ότι οι μακρύτερες χρονικά επενδύσεις, συνεπάγονται ανάληψη υψηλότερων επενδυτικών κινδύνων. Η τυπική μορφή της καμπύλης απόδοσης έχει θετική κλίση που σημαίνει ότι, η αγορά προσδοκά στο μέλλον οικονομική ανάπτυξη και πληθωρισμό και κατά συνέπεια αύξηση επιτοκίων. Ένας βασικός δείκτης που παρακολουθείται στενά από τη Fed είναι κατά πόσο η διαφορά αποδόσεων μεταξύ 10ετούς κρατικού ομολόγου και 3μηνου κρατικού γραμματίου, λαμβάνει αρνητικό πρόσημο, καθώς αποτελεί προάγγελο μιας οικονομικής ύφεσης. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η καμπύλη αποδόσεων έχει αρνητική κλίση (ανεστραμμένη μορφή) που σημαίνει ότι, οι επενδυτές αποκομίζουν μεγαλύτερα κέρδη στις βραχυπρόθεσμες τοποθετήσεις έναντι των μακροπρόθεσμων. Θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι, η διαφορά 10ετούς και 3μηνου χρεογράφου έγινε αρνητική τον Μάρτιο του 2019  για πρώτη φορά από τον Αύγουστο του 2007. Ωστόσο μέσα σε μια εβδομάδα κατόρθωσε να επανέλθει σε θετικό έδαφος, κατάσταση την οποία διατήρησε μέχρι τις 22 Μαΐου. Έκτοτε επανήλθε στην πρότερη κατάστασή της διατηρώντας μέχρι σήμερα το αρνητικό πρόσημο.

 
Γιατί έχει αναστραφεί η καμπύλη αποδόσεων;

Παρότι αρκετοί συμμετέχοντες στην αγορά ομολόγων αποδίδουν σημαντική βαρύτητα ως προς την προβλεψιμότητα της ανεστραμμένης καμπύλης αποδόσεων, αξίζει να τονισθεί ότι δεν αποτελεί αιτία εμφάνισης μιας οικονομικής ύφεσης. Ωστόσο, εκλαμβάνεται ως ένδειξη ανησυχίας των επενδυτών για τις μακροπρόθεσμες προοπτικές της οικονομίας. Όμως, στην παρούσα συγκυρία ποιοι παράγοντες συνέτειναν στην αναστροφή της καμπύλης αποδόσεων;

Πρώτον, τον Μάρτιο του 2019 η καμπύλη αποδόσεων αναστράφηκε, καθώς η Fed ανακοίνωσε αλλαγή στάσης στην μέχρι τότε εφαρμοζόμενη νομισματική της πολιτική, διακόπτοντας τις συνεχείς αυξήσεις των επιτοκίων που είχε υιοθετήσει το 2018.

Δεύτερον, τον Μάιο του 2019, η καμπύλη αναστράφηκε, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες αύξησαν τους δασμούς σε μια σειρά εισαγόμενων αγαθών από την Κίνα στο 25% από 10% και πάγωσαν τις διαπραγματεύσεις για την επίλυση των μεταξύ τους εμπορικών διαφορών. Έκτοτε, το αρνητικό κλίμα για το παγκόσμιο εμπόριο διατηρείται, καθώς ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών που έχει υιοθετήσει τον προστατευτισμό ως μέρος του προγράμματος “America First” στοχεύοντας στη δημιουργία νέων συνθηκών στο παγκόσμιο εμπόριο, προειδοποίησε για την επιβολή δασμών και σε άλλα κινεζικά αγαθά. Ωστόσο, το μέλλον των διμερών διαπραγματεύσεων αναμένεται να συζητηθεί στα πλαίσια της συνάντησης των αρχηγών κρατών-μελών της ομάδας G-20, που θα πραγματοποιηθεί στην Ιαπωνία, στις 28-29 Ιουνίου. Όμως, η επιδείνωση του κλίματος στις εμπορικές σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας εντείνει την ανησυχία του επιχειρηματικού κόσμου, αφού δεν είναι άμεσα ορατή η επίτευξη μιας εμπορικής συμφωνίας, οδηγώντας στην εκτίμηση ότι η οικονομία των ΗΠΑ θα αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα.

Τρίτον, η ύπαρξη αρνητικώς κεκλιμένης καμπύλης αποδόσεων θα μπορούσε να εκληφθεί ως ένδειξη ότι οι συμμετέχοντες στην αγορά ομολόγων εκτιμούν, ότι δεν υπάρχει πληθωριστικός κίνδυνος και η επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης θα αναγκάσει τη Fed να προβεί σε μείωση των βασικών της επιτοκίων.

 
Έχει ξεκινήσει η αντιστροφή μέτρηση για μια νέα οικονομική ύφεση στις ΗΠΑ;

Ορισμένοι επενδυτές και υπεύθυνοι για τη χάραξη της νομισματικής πολιτικής έχουν προειδοποιήσει κατά καιρούς σχετικά με την αδυναμία της καμπύλης αποδόσεων να αποτελέσει σημαντικό δείκτη οικονομικής ύφεσης, καθώς στο παρελθόν ο χρόνος που απαιτήθηκε για να εισέλθει η οικονομία σε υφεσιακό περιβάλλον μετά την αντιστροφή της καμπύλης, ήταν από ένα έως τρία χρόνια. Στην παρούσα συγκυρία, η οικονομία των ΗΠΑ δείχνει να μην έχει επηρεασθεί σημαντικά από το διεθνές οικονομικό περιβάλλον. Η αγορά εργασίας εξακολουθεί να εμφανίζει σημεία ευρωστίας, η ανεργία βρίσκεται στα χαμηλότερα επίπεδά της από το 1969 και η εμπιστοσύνη των καταναλωτών διατηρείται σε υψηλό επίπεδο (Μάιος: 100 μονάδες). Τα προαναφερθέντα στοιχεία είναι ικανά σε ένα βαθμό να αντισταθμίσουν τις επιπτώσεις μιας ασθενούς οικονομικής ανάπτυξης, που μπορεί να προκαλέσουν οι γεωπολιτικές ανησυχίες (Brexit, επιθέσεις σε δεξαμενόπλοια στον Κόλπο του Ομάν). Επιπροσθέτως, στο εμπορικό στόχαστρο των Ηνωμένων Πολιτειών προσφάτως έχει εισέλθει και το Μεξικό, καθώς οι συνομιλίες για το ζήτημα της μετανάστευσης δεν έχουν καταλήξει σε κάποια συμφωνία, με αποτέλεσμα οι ΗΠΑ να απειλούν με την επιβολή δασμών 5% σε όλα τα εισαγόμενα μεξικανικά αγαθά.

Είναι σαφές ότι οι καλές ημέρες για την οικονομία των ΗΠΑ δεν μπορούν να διατηρηθούν για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Ήδη, η οικονομία των ΗΠΑ έχει επιτύχει δέκα συναπτά έτη οικονομικής ανάπτυξης, αρχής γενομένης τον Ιούνιο του 2009. Ωστόσο, σε πρόσφατη έρευνα του Duke University/CFO Global Business Outlook, το 48% των ερωτηθέντων οικονομικών διευθυντών, προέβλεψε την εμφάνιση οικονομικής ύφεσης περί τα μέσα του 2020. Το σίγουρο είναι, ότι οι αγορές θα συνεχίσουν να παρατηρούν τη μορφή της καμπύλης αποδόσεων για το επόμενο χρονικό διάστημα, καθώς σύμφωνα με τον καθηγητή Campbell Harvey που προσδιόρισε τις προγνωστικές δυνατότητες της διαφοράς αποδόσεων μεταξύ 3μηνων και 10 ετών χρεογράφων, η καμπύλη απαιτείται να παραμείνει ανεστραμμένη για τουλάχιστον 12 εβδομάδες προκειμένου να ομιλούμε για ένα καθαρό προειδοποιητικό σήμα οικονομικής ύφεσης.

Πηγή: Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων της Διευθύνσεως Οικονομικών Μελετών της Alpha Bank.