Άνδρος: Με αφορμή την εθνική επέτειο και τις επιγενέστερες μνήμες
Το Ίδρυμα Π. & Μ. Κυδωνιέως της Άνδρου, μέσα από τον εικαστικό θεσμό ΠΛΟΕΣ που για 27η χρονιά φιλοξενεί στον εκθεσιακό του χώρο, αφιερώνει την φετινή του έκθεση, με τίτλο Τροχιές μνήμης, η οποία ανοίγει στις 31 Ιουλίου, στο μοναδικής σημασίας γεγονός της επετείου των 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Το γεγονός αυτό αφορά την ελευθερία, την αξιοπρέπεια και τα ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς αυτές οι αξίες αναδείχθηκαν μέσα από τον Αγώνα της Παλιγγενεσίας, πριν από 200 χρόνια. Η έκθεση πραγματοποιείται υπό την Αιγίδα της Επιτροπής «Ελλάδα 2021».
Η επέτειος αυτή (1821-2021), δεν μπορεί να αφήσει κανέναν ασυγκίνητο, καθώς σηματοδοτεί μέσα από ηρωισμούς κι αυτοθυσίες, στερήσεις κι ολοκαυτώματα, οδύνες και λαχτάρες, την ανάγκη να απαλλαγεί ο τόπος από μια μακροχρόνια τυραννία που διήρκησε τέσσερεις αιώνες, απαιτώντας ωστόσο μια καθολική υπέρβαση, για την κατάκτηση της πολυπόθητης και χιλιοτραγουδισμένης λευτεριάς.
Το διάστημα των 200 χρόνων, δεν είναι ούτε μικρό, αλλά ούτε και μεγάλο. Έχουν ωστόσο μεσολαβήσει πολλές άλλες περιπέτειες, όπως και γεγονότα ή αλλαγές τρόπων ζωής διαφόρων ειδών και ποικιλιών, που διαμόρφωσαν νέες νοοτροπίες και αντιλήψεις στις νεώτερες γενιές, εμπλουτίζοντας το συλλογικό ασυνείδητο αλλά και την ατομική συναίσθηση με πολυεπίπεδες μνήμες. Αυτός είναι και ο λόγος που ο τίτλος της έκθεσης του θεσμού ΠΛΟΕΣ 27 (2021), είναι : Τροχιές Μνήμης.
Ως σημείο αναφοράς της έκθεσης, για τις μνήμες των πρώτων μετεπαναστατικών χρόνων, παρουσιάζεται ένα αντιπροσωπευτικό έργο της μεσαίας περιόδου του «πατέρα» της νεώτερης, αλλά και της σύγχρονης νεοελληνικής ζωγραφικής, του κορυφαίου κι αδιαμφισβήτητου Θεόφιλου Χατζημιχαήλ (1870-1934). Το συγκεκριμένο έργο επελέγη γιατί δείχνει με εύγλωττο και χαρακτηριστικό τρόπο τις μνήμες που μεταπλάθει ο Θεόφιλος, από την στεριανή κι αγροτική Ελλάδα, συνδυάζοντάς τις με την ζωή στα λιμάνια και στην θάλασσα.
Ακολουθούν οι εξής σύγχρονοι εικαστικοί δημιουργοί :
Ο Βαγγέλης Τζερμιάς, που μας αποκαλύπτει μέσα από μια δική του εξπρεσσιονιστική και μνημειακά παρουσιαζόμενη ματιά, έναν διάλογο με εικονιστικά έργα της ιστορίας της τέχνης, τα οποία αφορούν την Επαναστατική περίοδο.
Η Χριστίνα Σαραντοπούλου, μέσα από τα χαρακτηριστικά δικά της γλυπτά, τονίζει με μινιμαλιστικό κι εννοιολογικό τρόπο, τις επαλληλίες της μνήμης που αποκαλύπτεται ως πλέγμα μιας σύνθετης «αφήγησης» αποτελούμενης από δακτυλικά αποτυπώματα.
Ο Βασίλης Πέρρος περνά μέσα από τα αλληγορικά του έργα, νοσταλγίες κι οδύνες, μεταβάσεις κι αναχωρήσεις, αλλά κι ελεγειακούς τρόπους που φανερώνουν εικασίες και λειτουργίες της πιο πρόσφατης μνήμης.
Η Ντιάνα Μπισογιάννη σε αυτή την σειρά των υφασμάτινων έργων της «μαλακής» της γλυπτικής (soft sculpture), εμπνέεται από την Εθνική Παλιγγενεσία, τους ήρωες, τις θυσίες τους και κυρίως την ακατάβλητη επιθυμία τους για ελευθερία.
Η Ντέπη Παυλίδου, με αφαιρετικό και μινιμαλιστικό τρόπο μεταφέρει στα ζωγραφικά της έργα, (που φιλοτεχνεί πάνω σε μεταξωτά υφάσματα), την ατμόσφαιρα του Αγώνα της Ανεξαρτησίας και την σύγχρονη προσέγγιση εκείνης της εποχής.
Ο Τάκης Ζερδεβάς μέσα από τις φωτογραφίες και τα βίντεο των εικαστικών του συνθέσεων, (που συνοδεύονται κι από ηχητικά στοιχεία), μεταφέρει την ελεγειακή αίσθηση μιας αναδίφησης σε πολυώνυμες μνήμες, όπως τις αναψηλαφεί η υπαρξιακή ατομική αγωνία και η ανθρώπινη μοναξιά.
Ο Μάκης Φάρος και η Ζωή Πυρίνη, που συνήθως δημιουργούν συλλογικά έργα, σε μία από τις συνθέσεις τους, που σε αυτή την έκθεση παρουσιάζεται, προτείνουν το ιδιαίτερου ενδιαφέροντος βίντεό τους που αφορά τον διάλογο μνήμης και παρόντος, ενσωματώνοντας στα εννοιολογικά του πλαίσια και τον διάλογο αναλογικής και ψηφιακής τεχνολογίας. Σε ένα άλλο έργο της «ομάδας» τους, που το υπογράφουν ο Τάκης Ζερδεβάς, ο Μάκης Φάρος, η Ζωή Πυρίνη, η Γιούλα Χατζηγεωργίου και η Γιασεμή Ράπτη, παρουσιάζονται με «βιτριολικό» χιούμορ αλλά και δραματικότητα, οι «τύχες» της μνήμης και η εφήμερη ζωή τους, η οποία μετατρέπεται πολλές φορές από τους επιγόνους σε τελετουργία, επετειακό «συμβάν» και καταναλωτική συνήθεια, που αντικαθρεφτίζει άλλωστε αρκετές από τις πτυχές της εποχής μας.
Σκεπτικό, επιλογή καλλιτεχνών και έργων, επιμέλεια έκθεσης και καταλόγου: Αθηνά Σχινά, Ιστορικός Τέχνης & Θεωρίας του Πολιτισμού (ΕΚΠΑ).
Διάρκεια έκθεσης : Σάββατο 31 Ιουλίου 2021 έως Κυριακή 3 Οκτωβρίου 2021
Ημέρες και ώρες λειτουργίας: 10.30 – 14.30 & 18.30 – 21.30 καθημερινά, εκτός Τρίτης.
Info
27οι ΠΛΟΕΣ: Με αφορμή την επέτειο της 200ετηρίδας (1821 – 2021)
«Τροχιές Μνήμης»
Η ομιλία της κας Αθηνάς Σχινά, Ιστορικού Τέχνης & Θεωρίας του Πολιτισμού / Επιμελήτρια της έκθεσης
Διανύουμε μια επετειακή χρονιά, κατά την διάρκεια της οποίας τιμούμε, με βάση τα έργα σύγχρονων καλλιτεχνών, την έναρξη του Αγώνα και του Μεγάλου Ξεσηκωμού, με ήρωες τους επιφανείς και αφανείς συντελεστές του, που πολέμησαν και θυσιάστηκαν για την Ελευθερία και την Ανεξαρτησία της χώρας μας.
Μεταφέρουμε στις πολιτισμικές μας παρακαταθήκες πολυώνυμες μνήμες από αυτήν την καθοριστική Παλιγγενεσία, πρωτοστατούντος του Θεόφιλου Χατζημιχαήλ (1870-1934) που παραμένει πάντα σύγχρονος, καθώς εξακολουθεί να θεωρείται πατέρας της Νεώτερης μας Τέχνης. Ο ίδιος ντύθηκε τις ιστορίες και τους μύθους του Ελληνισμού, φορώντας φουστανέλα κι υπερασπιζόμενος με την ζωγραφική του, τους μακροχρόνιους πόθους των σκλαβωμένων προγόνων μας και την άσβεστη ελπίδα τους για την αποτίναξη του ζυγού της τυραννίας. Μετέτρεψε την ιστορία σε μύθο και τον μύθο σε ιστορία μέσα από μια ζωντανή καθημερινότητα που την βίωναν στα έργα του άνθρωποι απλοί, τους οποίους παρουσίαζε σαν ακατάβλητους ήρωες, αλλά και τους ήρωες σαν διαχρονικούς θεούς. Γι’ αυτό στην έκθεση υπάρχει τιμητικά έργο του, ως σημείο αναφοράς.
Ο τίτλος «Τροχιές Μνήμης» της φετινής έκθεσης αφορά γενικότερα τους προβληματισμούς και τους εκφραστικούς τρόπους, μέσα απ’ τους οποίους διατυπώνουν σύγχρονοι εικαστικοί δημιουργοί με έργα τους (ζωγραφικής, γλυπτικής, φωτογραφίας και βίντεο), μνήμες και καθημερινότητες ζωής κι αντίληψης.
Ο καθένας τους μας αποκαλύπτει πτυχές από τις καθολικότερες έννοιες και τις σημασίες, τις επιτελεστικές επίσης λειτουργίες και τις επιρροές που δεχόμαστε και παίρνουμε από τις παλαιότερες, όπως και από τις πιο πρόσφατες μνήμες μας, μαζί με όσα μας έχει κληροδοτήσει το παρελθόν. Μέσα από τις σημερινές, τις δικές μας πλέον πνευματικές αναγκαιότητες, οφείλουμε να αναζητούμε και να επανερμηνεύουμε όψεις και αξίες του διαχρονικού μας ουμανιστικού πολιτισμού, δίνοντας νέο κι αναθεωρητικό νόημα στην ζωή, αλλά και συμβάλλοντας στην διεύρυνση των οριζόντων της εποχής μας.
Η μνήμη είναι τρόπος αντίστασης σε σχέση με το πώς θα δεις θα συνδυάσεις και θα επεξεργαστείς τις μνήμες, για να διαμορφώσεις ουμανιστικά, αξιακά συστήματα.
Η ομιλία του κ. Δημήτρη Λοτσάρη, Δημάρχου Άνδρου
Αξιότιμοι διοργανωτές της Έκθεσης,
Αξιότιμες κυρίες και κύριοι,
Προφανώς, η δύσκολη συγκυρία που περνάμε πολλούς μήνες τώρα, δεν επιτρέπει τις συνθήκες για να αποδώσουμε το καλύτερο που όλοι οφείλουμε στην επέτειο του Ελληνισμού.
Παρ’ όλα’ αυτά, η επιλογή σας να αφιερώσετε τη φετινή έκθεση στον εορτασμό των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821, επιβεβαιώνει με τον πιο δημιουργικό τρόπο το ενδιαφέρον σας για την ιστορική πορεία της Ελλάδας στο διάστημα που αποτελεί ελεύθερο συντεταγμένο κράτος.
Μια πορεία για την οποία όλοι καλούμαστε να αναστοχαστούμε και να προσεγγίσουμε με πολλούς τρόπους° ανατρέχοντας πάντοτε βέβαια στις εργασίες των επιστημόνων της ιστορίας, αλλά και, κάποιες φορές, έχοντας την ανάγκη να κοιτάξουμε μέσα από τα μάτια και το συμπυκνωμένο λόγο των καλλιτεχνών.
Είναι άλλωστε γνωστή η ικανότητα της τέχνης να διαχειρίζεται τη μνήμη με τρόπο στοχαστικό και να μας απευθύνει σύγχρονα και επείγοντα ζητήματα τόσο προσωπικά, όσο και πολιτικά και κοινωνικά.
Σήμερα, με αφορμή τη δημιουργική έμπνευση μιας σειράς διακεκριμένων καλλιτεχνών, έχουμε την ευκαιρία να αναλογιστούμε σημαντικές πτυχές της νεότερης και σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.
Τους υποδεχόμαστε στην Άνδρο και τους ευχαριστούμε για τα έργα τους.
Η Άνδρος είναι ένα νησί που ξεχωρίζει για τον πολιτισμό του. Ξεχωρίζει για τις σημαντικές προσωπικότητες του λόγου και της τέχνης που έλκουν την καταγωγή τους από εδώ. Ξεχωρίζει επειδή είναι ένας τόπος όπου αντιπροσωπεύονται με πληρότητα όλες οι περίοδοι της ελληνικής ιστορίας. Ξεχωρίζει για τα μοναδικά χαρακτηριστικά τόσο της υλικής όσο και της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της. Ξεχωρίζει για το μοναδικό φυσικό περιβάλλον της. Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι ξεχωρίζει για τη δυνατότητα που μας παρέχει να συνδυάσουμε όλες τις ποιότητές της σε ένα πλαίσιο ισορροπημένου τρόπου ζωής.
Η Άνδρος είναι η πλατφόρμα του σύγχρονου ευ ζην.
Δεν είναι τυχαία αυτή η αναφορά που κάνω. Σχετίζεται με την ευκαιρία που μας δίνει η εμβληματική χρονιά να συνδέσουμε την ιστορική μνήμη με το όραμα για το μέλλον.
Στον δύσκολο νησιωτικό χώρο όπου βρισκόμαστε χρειάζεται να αντιμετωπίζουμε ακατάπαυστα τα μειονεκτήματα που παρουσιάζει διαχρονικά, να εργαζόμαστε συλλογικά και υπεύθυνα για να αναδείξουμε τα μοναδικά συγκριτικά πλεονεκτήματά μας, να αξιοποιούμε όλες τις δυνατότητες και τις προοπτικές για την ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών, για την πρόοδο και την ευημερία των ανθρώπων τους.
Προχωρούμε, συνεπώς, στην τρίτη εκατονταετία της σύγχρονης Ελλάδος με αισιοδοξία, σεβόμενοι το παρελθόν και ατενίζοντας ένα μέλλον προόδου και βιώσιμης ανάπτυξης για το νησί μας.
Η διατήρηση και η ανάδειξη της ιστορικής μας κληρονομιάς, έχουμε αποδείξει ότι είναι βασική μας προτεραιότητα.
Δεν θα αναφέρω εδώ παρά μόνο μια σειρά ενεργειών που αφορούν την ανάδειξη του Θεόφιλου Καΐρη ως προσωπικότητας ξεχωριστής του 19ου αιώνα και του νεοελληνικού διαφωτισμού.
Η πρόθεσή μας να δημιουργηθεί Μουσείο Θεόφιλου Καΐρη, και να στεγαστεί στην ομώνυμη Οικία μια μόνιμη έκθεση-αφιέρωμα στην προσωπικότητα και το έργο του λόγιου, έχει μετουσιωθεί σε πρόταση ολοκληρωμένη η οποία υποβλήθηκε στο Πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» του Υπουργείου Εσωτερικών.
Παράλληλα, έχουμε αναπτύξει δίκτυα συνεργασίας με πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και επιλεγμένους επιστημονικούς φορείς.
Επιδίωξή μας είναι, η νέα έκθεση και οι μαθησιακές δράσεις που θα τη συνοδεύουν, να παρέχουν στο κοινό μια ολοκληρωμένη παρουσίαση του Θ. Καΐρη. Θέλουμε να αναδείξουμε την προσφορά του στον Αγώνα για την Ανεξαρτησία, αλλά και την προσφορά του στην ελληνική επιστημονική σκέψη και στην ελληνική παιδεία.
Μια άλλη δράση που επεξεργαζόμαστε είναι η δημιουργία θεσμού ετήσιας συνάντησης εργασίας που θα λαμβάνει χώρα κοντά στην ημερομηνία γέννησης του Θ. Καΐρη (19 Οκτωβρίου με το Ιουλιανό Ημερολόγιο) και θα είναι αφιερωμένη κάθε φορά σε διαφορετικό θέμα εμπνευσμένο από το έργο του.
Αντίστοιχες πρωτοβουλίες και ενέργειες γίνονται και σε άλλα θέματα του πολιτισμού της Άνδρου.
Γενικότερα, στόχος μας είναι οι δράσεις που θα εδραιώσουν την Άνδρο διεθνή πόλο ακαδημαϊκών και επιστημονικών αναζητήσεων.
Θέλω να συγχαρώ τόσο τους διοργανωτές της έκθεσης, όσο και τους καλλιτέχνες, και να τους ευχηθώ καλή επιτυχία!
«Τροχιές Μνήμης»
Η ομιλία του κ. Νίκου Λ. Σιγάλα, Προέδρου του Δ. Σ. του Ιδρύματος Π. & Μ. Κυδωνιέως
Σας καλωσορίζουμε στην φετινή συνέντευξη τύπου του Ιδρύματος Πέτρου και Μαρίκας Κυδωνιέως που λόγω των συνθηκών πραγματοποιείται διαδικτυακά και όχι διά ζώσης, όπως γινόταν συνήθως.
Το Ίδρυμα Πέτρου & Μαρίκας Κυδωνιέως παρουσιάζει εφέτος μια ξεχωριστή εικαστική εκδήλωση που με χαρά φιλοξενούμε στο κτίριο του Ιδρύματος μας, που είναι βέβαια στο αγαπημένο μας Αιγαιοπελαγίτικο νησί και στον γενέθλιο τόπο μας, την ‘Άνδρο.
Προσκαλούμε όλους όσοι θέλετε να μας συντροφεύσετε, αυτή τη φορά, σε ένα νοερό εικαστικό ταξίδι τέχνης και ζωής, που η μια παράμετρός της συμπληρώνει την άλλη. Πρόκειται για ένα ταξίδι που στις αποσκευές του περιλαμβάνει σελίδες από την απώτερη και την νεώτερη ιστορία μας των διακοσίων χρόνων από την Απελευθέρωση, ένα ταξίδι βιωμάτων και ακουσμάτων, αλληγοριών και μνήμης, όπως αυτές οι ιδιαιτερότητες μεταγγίστηκαν στα έργα επίλεκτων σύγχρονων καλλιτεχνών, οι οποίοι συμμετέχουν στους 27ους ΠΛΟΕΣ, με τίτλο «Τροχιές Μνήμης».
Διανύουμε μια επετειακή χρονιά, μετρώντας διακόσια χρόνια από την έναρξη της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας. Το γεγονός αυτό μας κάνει ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένους, συναισθανόμενοι την ευθύνη που έχουμε ώστε να αναδείξουμε πτυχές της πολυκύμαντης πορείας που ακολουθήσαμε, οι πρόγονοί μας κι εμείς. Παρά το πλούσιο παρελθόν μας, εμείς συνεχίζουμε ωστόσο να δημιουργούμε μέσα από τις κατακτήσεις και τις αποτυχίες μας, διαμορφώνοντας με θυσίες και μεγάλες προσπάθειες, αυτό που είναι σήμερα η πατρίδα μας και ταυτοχρόνως το alter ego της σύγχρονης αλλά και συνεχώς διευρυνόμενης γνώσης γύρω από την ταυτότητά μας.
Δεν ανέφερα τυχαία τις διευρυνόμενες γνώσεις μας, γιατί όσον αφορά στο νησί μας, εφέτος μόλις, έρχονται στο φως πολλά κι άγνωστα στοιχεία που με υπερηφάνεια μαθαίνουμε για τους Ανδριώτες αγωνιστές, οι οποίοι συμμετείχαν μαχόμενοι σε θάλασσες και στεριές, γεγονός που τοποθετεί εμάς τους Ανδριώτες, σε μια διαφορετική και ίσως υψηλότερη πλέον θέση, στον χάρτη των γεγονότων που οικοδόμησαν την Εθνική μας Ανεξαρτησία.
Μας δίνεται εφέτος η ευκαιρία να τιμήσουμε στο Ίδρυμα ΠΕΤΡΟΥ & ΜΑΡΙΚΑΣ Κυδωνιέως, την μεγάλη επέτειο που αφορά τις μνήμες του ’21 και γενικότερα τις διαδρομές της Μνήμης, (ατομικής και συλλογικής), όπως η σύγχρονη εικαστική δημιουργία τις εκφράζει μέσα από το σήμερα και τις πραγματικότητες που βιώνουμε.
Επιθυμώ για τον λόγο αυτόν, να διατυπώσω εκ μέρους του Δ. Σ. τις θερμές μας ευχαριστίες, προς κάθε έναν από τους καλλιτέχνες που συμμετέχουν: τους αναφέρω με αλφαβητική σειρά: Τάκη Ζερδεβά, Εύη Θεοφανίδου, Ντιάνα Μπισογιάννη, Βασίλη Πέρρο, Ζωή Πυρίνη, Γιασεμή Ράπτη, Χριστίνα Σαραντοπούλου, Βαγγέλη Τζερμιά, Μάκη Φάρο και Γιούλα Χατζηγεωργίου.
Οι ευχαριστίες μου περιλαμβάνουν φυσικά και την Αθηνά Σχινά, Ιστορικό Τέχνης & Θεωρίας του Πολιτισμού (ΕΚΠΑ), που σε εκείνην οφείλεται το σκεπτικό, οι επιλογές των έργων της έκθεσης έτσι ώστε αυτά να συνδιαλέγονται και να αλληλοσυμπληρώνονται μεταξύ τους.
Σε εκείνην επίσης οφείλεται η συγγραφή κειμένων, η μουσική παραγωγή, καθώς και η επιμέλεια της έκθεσης μαζί με την φροντίδα του συνοδευτικού της έντυπου υλικού και καταλόγου.
Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τον συλλέκτη κ. Αγγελιδάκη, για το έργο του Θεόφιλου Χατζιμιχαήλ που μας δάνεισε για τις ανάγκες της έκθεσης.
Το συγκεκριμένο έργο στο σύνολο του επελέγη από την κυρία Αθηνά Σχινά γιατί δείχνει με εύγλωττο τρόπο τις μνήμες που μεταπλάθει ο Θεόφιλος από την στεριανή και αγροτική Ελλάδα, συνδυάζοντας τις με την ζωή στα λιμάνια και στην θάλασσα.
Κλείνοντας, εκφράζουμε την αμέριστη ευγνωμοσύνη μας στους χορηγούς μας, το Δ.Σ. του Ιδρύματος Δημητρίου και Λιλίκας Μωραίτη Άνδρου που είναι και ο κύριος χορηγός μας, την εταιρεία “FAST FERRIES” και ιδιαίτερα τον κύριο Θεολόγο Παναγιωτάκη. Την πρόεδρο της Επιτροπής «Ελλάδα 2021» κυρία Γιάννα Αγγελοπούλου-Δασκαλάκη για την αιγίδα της επιτροπής «Ελλάδα 2021», επεκτείνοντας αυτά μας τα αισθήματα και προς κάθε άλλον άνθρωπο, που μέσα από τις αρμοδιότητές του έχει συμβάλλει με τον δικό του τρόπο, στην αποτελεσματική της επιτυχία και τέλος όλους εσάς που μας στηρίζετε με την παρουσίαση σας και την γραφίδα σας στο να επικοινωνούμε την έκθεση μας στο ευρύ κοινό σας.
Info photo: Χριστίνα Σαραντοπούλου- Η ΧΑΡΤΑ
