Eurobank: Οι τρείς βασικοί πυλώνες ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας

• Η αύξηση της απασχόλησης και η αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας αποτελούν βασικές συνιστώσες για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας

 

Κυκλοφόρησε η νέα έκδοση της Eurobank  «7 ΗΜΕΡΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ» με συγγραφείς τους Θεόδωρο Σταματίου, Οικονομολόγο Στυλιανό Γ. Γώγο, Οικονομικό Αναλυτή και Μαρία Πρανδέκα, Οικονομικό Αναλυτή, στην οποία αναλύουν υπό μορφή ασκήσεων εθνικολογιστικής μεγέθυνσης,  με  σαφήνεια και πλήρη τεκμηρίωση, συνοπτικά τα ακόλουθα:

• Υπό το πρίσμα της αγοράς εργασίας οι βασικές συνιστώσες της Μεγάλης Ύφεσης της περιόδου 2007-2013 ήταν η μείωση του ρυθμού απασχόλησης (απασχόληση ως προς το εργατικό δυναμικό) και η συρρίκνωση της παραγωγικότητας της εργασίας (προϊόν ανά ώρα εργασίας).

• Η αύξηση των επενδύσεων, η βελτίωση των θεσμών και το σταθερό φορολογικό καθεστώς δύναται να οδηγήσουν σε αύξηση της απασχόλησης και της παραγωγικότητας της εργασίας.

• Η εκτέλεση του Προϋπολογισμού 2014 για την περίοδο Ιανουαρίου- Ιουλίου 2014 είναι ικανοποιητική σύμφωνα με τους στόχους του ΜΠΔΣ2015-18 αλλά δεν υπάρχει περιθώριο χαλάρωσης παρά το γεγονός ότι:

√ Τα έσοδα είναι οριακά υψηλότερα του αντίστοιχου στόχου.

√ Το πρωτογενές ισοζύγιο είναι πλεονασματικό ακόμη και αν υποθέσουμε ότι οι πρωτογενές δαπάνες είναι ίσες με τον στόχο του ΜΠΔΣ2015-18 και όχι στα χαμηλότερα επίπεδα του επταμήνου 2014.

• Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών: το 1ο εξάμηνο του 2014 σημειώθηκε έλλειμμα €1,1 δισ., βελτιωμένο κατά 54,0% σε σχέση με ένα χρόνο πριν, εξαιτίας της βελτίωσης των ισοζυγίων υπηρεσιών, εισοδημάτων και τρεχουσών μεταβιβάσεων.

 

Αναλυτικά όπως αναφέρουν: «Υπό το πρίσμα της αγοράς εργασίας οι βασικές συνιστώσες της Μεγάλης Ύφεσης της περιόδου 2007-2013 ήταν η μείωση του ρυθμού απασχόλησης (απασχόληση ως προς το εργατικό δυναμικό) και η συρρίκνωση της παραγωγικότητας της εργασίας (προϊόν ανά ώρα εργασίας).

ΣΧΗΜΑ 1

Σε όρους εκατομμυρίων δολαρίων κοινής αγοραστικής δύναμης η ελληνική οικονομία κατά την διάρκεια της περιόδου 2007-2013 σημείωσε έναν μέσο ετήσιο ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης της τάξης του -3,73%-(βλέπε INFO1). Δηλαδή, κατά μέσο όρο κάθε χρόνο η παραγωγή (ή δαπάνη ή εισόδημα) ελληνικών αγαθών και υπηρεσιών συρρικνώνονταν κατά -3,73%.

ΣΧΗΜΑ 2

Υπό το πρίσμα της αγοράς εργασίας, τέσσερις είναι οι βασικές συνιστώσες που μπορούν να επηρεάσουν είτε θετικά είτε αρνητικά (ως λογιστική καταγραφή) τον ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης μιας οικονομίας. Η πρώτη είναι η παραγωγικότητα της εργασίας, η δεύτερη είναι οι ώρες εργασίας ανά απασχολούμενο, η τρίτη είναι ο ρυθμός απασχόλησης και η τέταρτη είναι ο ρυθμός συμμετοχής στην αγορά εργασίας. Με βάση τα στοιχεία των ελληνικών εθνικών λογαριασμών, ποια ήταν η ποσοτική (και ποιοτική) συνεισφορά των προαναφερθέντων συνιστωσών στην μέση ετήσια ύφεση της τάξης του -3,73% (2007- 2013); Μειώθηκε η παραγωγικότητα της εργασίας μας; Μειώθηκαν οι ώρες ανά απασχολούμενο; Μειώθηκε η απασχόληση; ή Μειώθηκε η συμμετοχή μας στην αγορά εργασίας; Για να απαντήσουμε στα εν λόγω ερωτήματα πραγματοποιούμε την παρακάτω άσκηση (είναι της μορφής ασκήσεων εθνικολογιστικής μεγέθυνσης, growth accounting). Το κατά κεφαλήν πραγματικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΚΚΠΑΕΠ) γράφεται ως εξής:

ΣΧΗΜΑ 3

Όπου ΣΧΗΜΑ 4και ΣΧΗΜΑ 5είναι το ΠΑΕΠ, ο συνολικός πληθυσμός, οι συνολικές ώρες εργασίας, το σύνολο της απασχόλησης και το σύνολο του εργατικού δυναμικού κατά την διάρκεια του έτους t αντίστοιχα. Γράφοντας την εξίσωση (1) για το έτος t +1 και στην συνέχεια υπολογίζοντας τις ετήσιες διαφορές (αφαίρεση κατά μέλη) μπορούμε να υπολογίσουμε τον ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης ως το άθροισμα των εξής επί μέρους ποσοστιαίων ρυθμών μεταβολής: Της παραγωγικότητας της εργασίας ΣΧΗΜΑ 6, των ωρών εργασίας ανά απασχολούμενο ΣΧΗΜΑ 7, του ρυθμού απασχόλησης ΣΧΗΜΑ 8 και του ρυθμού συμμετοχής στην αγορά εργασίας ΣΧΗΜΑ 9INFO2).

 

Τα αποτελέσματα της άσκησης μας παρατίθενται στον Πίνακα 1 και στα Σχήματα 1 έως 4. Όπως παρατηρούμε η μέση ετήσια ύφεση της ελληνικής οικονομίας κατά -3,73% προήλθε (λογιστική καταγραφή) κυρίως από μια μέση ετήσια μείωση του ρυθμού απασχόλησης κατά -3,82% και από μια μέση ετήσια μείωση της παραγωγικότητας της εργασίας κατά -1.09%. Οι ώρες εργασίας ανά απασχολούμενο παρέμειναν σχεδόν αμετάβλητες (κατά μέσο όρο) καθώς αυξήθηκαν μόλις 0,08%. Τέλος, ο ρυθμός συμμετοχής στην αγορά εργασίας είχε θετική συνεισφορά στον ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης της τάξης του 0,88%.

ΣΧΗΜΑ 10

 

ΣΧΗΜΑ 11

ΣΧΗΜΑ 12

ΣΧΗΜΑ 13

Επιπρόσθετα, παρατηρώντας προσεκτικά τον Πίνακα 1, βλέπουμε ότι καθ’ όλη την διάρκεια της περιόδου 2007-2013, η συνεισφορά των επί μέρους συνιστωσών της αγορά εργασίας στον ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης δεν ήταν ομοιόμορφη. Πιο συγκεκριμένα, στον πρώτο χρόνο της ύφεσης (2008) ο πιο σημαντικός παράγοντας για την συρρίκνωση της ελληνικής οικονομίας ήταν η μείωση των ωρών εργασίας ανά απασχολούμενο κατά -4,36%. Το 2009, την σκυτάλη έλαβε η μείωση της παραγωγικότητας της εργασίας κατά -4,97% και ακολούθησε η μείωση του ρυθμού απασχόλησης κατά -1,82%.

Στη συνέχεια, το 2010 τόσο η παραγωγικότητα της εργασίας όσο και ο ρυθμός απασχόλησης είχαν παρόμοια αρνητική συνεισφορά της τάξης του -3,40% και -3,23% αντίστοιχα. Τέλος, κατά την διάρκεια των ετών 2011, 2012 και 2013 η μείωση του ρυθμού της απασχόλησης (-5,48%, -7,88%, -3,82%) είχε την μερίδα του λέοντος στην πτώση του ελληνικού ΚΚΠΑΕΠ. Η παραγωγικότητα της εργασίας εξακολούθησε να συνεισφέρει αρνητικά, ωστόσο ο ρυθμός μεταβολής της ήταν μειούμενος (βλέπε Σχήματα 1, 2, 3, 4- INFO 3).

Με βάση την παραπάνω άσκηση – ανάλυση, γίνεται αντιληπτό ότι το μονοπάτι της ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας θα στηριχτεί σε μεγάλο βαθμό τόσο στην αύξηση του ρυθμού απασχόλησης όσο και στην αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας. Η ενίσχυση των επενδύσεων (αύξηση του φυσικού κεφαλαίου), η ποιότητα των θεσμών (αύξηση της γενικής αποτελεσματικότητας στην χρήση των οικονομικών πόρων) και το σταθερό φορολογικό καθεστώς (αξιοπιστία, δημιουργία κινήτρων) δύναται να αποτελέσουν βασικούς πυλώνες προς αυτή την κατεύθυνση.

 

• Η εκτέλεση του Προϋπολογισμού 2014 για την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2014 είναι ικανοποιητική αλλά η πορεία των εσόδων δεν επιτρέπει περιθώρια χαλάρωσης

Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία εκτέλεσης του Προϋπολογισμού της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2014-(INFO4), το ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού σε τροποποιημένη ταμειακή βάση ήταν ελλειμματικό κατά €1,7 δισ. αλλά βελτιωμένο κατά 10,1% σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο και κατά 48,4% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2015-18 (ΜΠΔΣ2015-18). Το πρωτογενές ισοζύγιο για την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2014 ήταν πλεονασματικό στα €2,3 δισ., αλλά χαμηλότερο κατά 10,7% σε σχέση με το πρωτογενές ισοζύγιο της αντίστοιχης περιόδου του 2013. Σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ2015-18 ήταν βελτιωμένο κατά 185,3%. Το πρωτογενές πλεόνασμα οφείλεται στην αύξηση των εσόδων του προϋπολογισμού αλλά και στη μικρή συγκράτηση των πρωτογενών δαπανών.

Τα έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού για την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2014 ανέρχονται σε €26,2 δισ. μειωμένα κατά 2,2% σε ετήσια βάση αλλά αυξημένα κατά €0,5 δισ. ή 1,8% σε σχέση με τον αντίστοιχο μηνιαίο στόχο του ΜΠΔΣ2015-18 . Η συγκεκριμένη εξέλιξη είναι ενθαρρυντική για το επτάμηνο του 2014. Αναμένουμε τα τελικά στοιχεία της εκτέλεσης του Προϋπολογισμού όπου τα έσοδα επιμερίζονται σε άμεσους και έμμεσους φόρους κτλ., καθώς και σε εισπράξεις φόρων παλαιοτέρων ετών για να κρίνουμε αν η συγκεκριμένη αύξηση των εσόδων είναι συγκυριακή ή αν μπορεί να διατηρηθεί. Η κατάσταση των εσόδων αναμένεται να βελτιωθεί περαιτέρω το επόμενο διάστημα καθώς έχει ήδη ξεκινήσει η περίοδος του φόρου εισοδήματος 2014.

Οι δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού για την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2014 ανέρχονταν σε περίπου €28,3 δισ. μειωμένες κατά 7,5% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2013 και 4,1% σε σχέση με τον στόχο του ΜΠΔΣ2015-18.

Αντίστοιχα, οι πρωτογενείς δαπάνες ανέρχονταν €23,6 δισ. μειωμένες κατά 5,8% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2013 και 3,6% σε σχέση με τον στόχο του ΜΠΔΣ2015-18. Η συγκράτηση των πρωτογενών δαπανών είναι δυνατό να οφείλεται σε συγκυριακούς λόγους. Έτσι και αλλιώς μια τεχνητή συγκράτηση των δαπανών – όπως έδειξε και η εκτέλεση του Προϋπολογισμού 2013 – μικρή σημασία έχει. Οι πρωτογενείς δαπάνες στο τέλος της χρονιάς θα πρέπει να φτάσουν στο επίπεδο του στόχου τους, εκτός εάν κατά τη διάρκεια της χρονιάς επιτευχθεί σημαντική ορθολογικοποίηση τους, μέσω π.χ. της εφαρμογής του προγράμματος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.

Στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) τώρα, για την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2014, τα έσοδα ήταν στα 3,3 δισ. μειωμένα κατά 16,6% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2013 αλλά αυξημένα κατά 6,3% έναντι του αντίστοιχου στόχου του ΜΠΔΣ2015-18. Η υπέρβαση του στόχου οφείλεται στην αύξηση των εισροών κεφαλαίων από τα διαρθρωτικά ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα ίδια έσοδα (0,04 δισ.) εμφανίζονται για έναν ακόμη μήνα σημαντικά χαμηλότερα τόσο σε ετήσια βάση όσο και σε σχέση με τον στόχο του ΜΠΔΣ2015-18. Από την άλλη πλευρά οι δαπάνες του ΠΔΕ ήταν στα €3,0 δισ. αυξημένες κατά 39,9% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2013 και 9,1% σε σχέση με τον στόχο του ΜΠΔΣ2015-18. Οι δαπάνες του ΠΔΕ θα μπορούσαν να είναι υψηλότερες αν δεν υστερούσαν σημαντικά οι δαπάνες του εθνικού σκέλους του ΠΔΕ. Οι τελευταίες ανέρχονταν σε μόλις €0,16 δισ. και ήταν μειωμένες κατά 30,8% σε σχέση με το στόχο του ΜΠΔΣ2015-18. Η μειωμένη ρευστότητα του Ελληνικού Δημοσίου έχει άμεσο αντίκτυπο στο ΠΔΕ παρά την μείωση του ποσοστού της εθνικής συμμετοχής στη χρηματοδότηση των έργων του ΠΔΕ.

Για να έχουμε μια καλύτερη εικόνα για το πρωτογενές πλεόνασμα της περιόδου Ιανουαρίου-Ιουλίου 2014 θα επαναλάβουμε την άσκηση που πραγματοποιήσαμε όλους τους προηγούμενους μήνες. Υποθέτουμε ότι τόσο οι πρωτογενείς δαπάνες όσο και τα έσοδα του ΠΔΕ ήταν στο επίπεδο των αντίστοιχων στόχων του ΜΠΔΣ2015-18 και υπολογίζουμε το πρωτογενές ισοζύγιο με βάση τα πραγματοποιηθέντα έσοδα του επταμήνου του 2014. Σε αυτή την περίπτωση το πρωτογενές ισοζύγιο παραμένει θετικό (πρωτογενές πλεόνασμα) στα €0,6 δισ. Η συγκεκριμένη εξέλιξη δείχνει ότι η αύξηση των φορολογικών εσόδων στο εξάμηνο του 2014 είναι αρκετή για να καλύψει την αύξηση των πρωτογενών δαπανών αν οι τελευταίες ήταν στο επίπεδο που ορίζεται από τον ΜΠΔΣ2015-18. Αν και ενθαρρυντική αυτή η εξέλιξη δεν αφήνει σημαντικά περιθώρια χαλάρωσης τους επόμενους μήνες.

Θεωρούμε πως η επίτευξη του στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 1,5% του ΑΕΠ σε δημοσιονομική βάση για το 2014 είναι εφικτή αλλά θα πρέπει να αντιμετωπιστούν μια σειρά από παράγοντες όπως αυτός των δικαστικών αποφάσεων που υποχρεώνουν επιστροφές μισθών σε συγκεκριμένες επαγγελματικές ομάδες καθώς και η σημαντική επίπτωση που έχουν στην φοροδοτική ικανότητα του πληθυσμού τα έξι συνεχόμενα χρόνια ύφεσης της ελληνικής οικονομίας, κτλ.

Σε αυτό το σημείο είναι αναγκαίο να υπενθυμίσουμε πως σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ για την αναθεώρηση του 2ΠΣΕΟ (Ιούνιος 2014) υπάρχουν μια σειρά από μεταρρυθμίσεις που πρέπει να εφαρμοστούν τόσο στην πλευρά των εσόδων όσο και σε αυτή των δαπανών του Προϋπολογισμού.

Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται και:

• Η περαιτέρω ενίσχυση του ρόλου της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων με την μεταφορά αρμοδιοτήτων που μέχρι τώρα υπάγονταν στο Υπουργείο Οικονομικών και την ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού της.

• Η ολοκλήρωση της φορολογικής μεταρρύθμισης μέσω τις αποφυγής πισωγυρίσματος σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις που έχουν ολοκληρωθεί μέχρι σήμερα αλλά και μέσω της επίλυσης των προβλημάτων που είναι ήδη σήμερα γνωστά και επηρεάζουν αρνητικά την πορεία των εσόδων. Σημειώστε εδώ ότι όποια αλλαγή στους συντελεστές φορολογίας ή στον ειδικό φόρο κατανάλωσης για το πετρέλαιο θέρμανσης είναι αναγκαίο να είναι δημοσιονομικά ουδέτερη και να μην επιβαρύνει τόσο των προϋπολογισμό και το πρωτογενές πλεόνασμα του 2014 ή / και το ήδη γνωστό δημοσιονομικό κενό του 2015.

• Η συνέχιση της μεταρρύθμισης στο συνταξιοδοτικό τομέα ώστε να ενισχυθεί η μελλοντική βιωσιμότητα του και να βελτιωθεί σε όρους ανταποδοτικότητας μεταξύ εισφορών και συντάξεων-(INFO5). Ήδη στις προαπαιτούμενες μεταρρυθμίσεις που ήδη ολοκληρώθηκαν και που οδήγησαν στην καταβολή της πρώτης δόσης του €1,0 δισ. περιλαμβάνεται η μεταρρύθμιση στα ταμεία επικουρικών συντάξεων του

• Η συνέχιση εξορθολογισμού των δαπανών για την υγεία μέσω της περαιτέρω μείωσης της φαρμακευτικής δαπάνης. Η μείωση της τελευταίας μπορεί να επιτευχθεί με δράσεις όπως η αύξηση της χρήσης των γενόσημων φαρμάκων κτλ.

• Η αποπληρωμή των νέων ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του ΕΟΠΥΥ και η λήψη μέτρων ώστε να μην δημιουργηθούν νέες.»

 

INFO 1-Ως ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης ορίζουμε την ποσοστιαία μεταβολή του κατά κεφαλήν πραγματικού Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΚΚΠΑΕΠ).

INFO 2– Η ετήσια διαφορά των φυσικών λογαρίθμων μιας μεταβλητής αποτελεί καλή προσέγγιση του ποσοστιαίου ρυθμού μεταβολής της.

INFO 3-Για λόγους σύγκρισης, εκτός από την περίπτωση της Ελλάδας, στα Σχήματα από 1 εως 4 παρουσιάζουμε και τις περιπτώσεις όλων των οικονομιών της ομάδας των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 15 (ΕΕ-15).

INFO 4– Για τα επίσημα στοιχεία βλέπε: http://www.minfin.gr/content-api/f/binaryChannel/minfin/datastore/aa/68/84/aa688417d47594a71c92ee77803

e4d12ef295780/application/pdf/lhxiprothesmwn-07-2014.pdf

INFO 5-Ήδη στις προαπαιτούμενες μεταρρυθμίσεις που ήδη ολοκληρώθηκαν και που οδήγησαν στην καταβολή της πρώτης δόσης του €1,0 δισ. περιλαμβάνεται η μεταρρύθμιση στα ταμεία επικουρικών συντάξεων του δημοσίου μέσω της ένταξης τους στο ενιαίο ταμείο επικουρικών συντάξεων, της ολοκλήρωσης των μελετών βιωσιμότητας τους και της λήψης μέτρων για την εξασφάλιση της τελευταίας όπου αυτό κριθεί απαραίτητο.

Σχετικά Άρθρα